„Ilustrowany Kuryer Codzienny”
dodatek „Kurier Filmowy”
26 sierpnia 1930 roku, nr 229

Kraków, 24 sierpnia.

Moralność pani Dulskiej była pierwszym pol­skim filmem synchronizowanym. Jej nierówne powodzenie nie mogło być decydującą wskazówką dla producentów, którzy od rezultatów tego ekspe­rymentu uzależniali swoje plany. Tak więc po Moralności zapanowała długa przerwa w pro­dukcji filmów polskich. Mniejsi producenci cofnęli się, a więksi – oczekiwali.

Jedyne intermezzo w tej kilkumiesięcznej przer­wie, to dwa filmy nieme: Sztabskapitan Gubaniew (reżyseria: Chrzanowski; role główne: Lili Liana, Edmund Nebel) i Karuzela życia podług Za­rzyckiej (reżyseria: Miciński; role główne: Iza Norska, Harry Cort). Oba obrazy zawiodły kasowo pod każdym względem, ale zadecydował tu nie tylko brak synchronizacji, lecz przede wszystkim niski poziom artystyczny. Niemniej, osądzić można z pewnością: filmów niemych nikt już w Polsce robić nie będzie.

W tej samej porze zeszłego roku, pracowano równocześnie nad kilkunastu filmami. Teraz robi się ich o wiele mniej: kapitaliści są zaniepokojeni gwałtownymi zmianami, i obawiają się ryzyka. Najpoważniejsze z bieżących imprez w tej dziedzi­nie, to: Na Sybir i Niebezpieczny romans.

Na Sybir – produkowane jest przez wytwór­nię Kinetom-Sfinks. Reżyseruje Henryk Szaro. Role główne odtwarzają: Jadwiga Smosarska, Adam Brodzisz, Bogusław Samborski (jako pułkownik żandarmerii) i Mieczysław Frenkel (obywatel ziemski). Autorem scenariusza, opracowanego fil­mowo przez Anatola Sterna, jest Wacław Siero­szewski, o którym jeszcze wspomnimy w tym ar­tykule z racji innego filmu. Jeżeli idzie o temat obrazu, to razić nas musi znowu ta bezustanna „psychoza przeszłościowa”. Zadanie swe traktuje jednak Sfinks bardzo poważnie.

Michał Waszyński jest obecnie najenergiczniejszym i najintensywniej pracującym reżyserem. Dopiero niedawno zrealizował Kult ciała, do którego zaangażował wybitnych aktorów zagranicz­nych, a już znowu ukończył film, który poszczy­cić się może udziałem jednej z najwybitniejszych obecnie aktorek europejskich, Betty Aman, bo­haterki Asfaltu, Skazańca ze Stambułu i Hadżi-Murata. Zagraniczna sława otoczona została świtą pierwszorzędnych aktorów krajo­wych: Bogusław Samborski, Zula Pogorzelska, Helena Stępowska, Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza, Kazimierz Krukowski, Paweł Owerłło, Stefan Szwarc, Janusz Strachocki, Lech Owron. Niebezpieczny romans oparty jest na powieści Andrzeja Struga: Fortuna kasjera Śpiewankiewicza. Przy korbce aparatu stoi Jan Theyer. Jeżeli o stronę muzyczno-dźwiękową idzie, to wartość jej gwarantują te nazwiska: Adam Szpak (kierownictwo muzy­czne) i Kazimierz Krukowski (kierownictwo zdjęć dźwiękowych). Niemałą atrakcją będzie udział chóru Dana, zdobywającego sobie coraz większą popularność. Niemiły jest tylko fakt, że autorem scenariusza jest znowu Stern; monopolizowanie tego bardzo ważnego elementu filmowego, jakim jest scenariusz, przez jedną osobę, jest bardzo nie­korzystne dla poszczególnych obrazów.

Odrębną pozycję w filmach przyszłego sezonu stanowi Wiatr od morza, do którego z entuzjaz­mem zabrał się Wacław Sieroszewski. Oto, co mówi autor popularnych powieści o realizowanym obrazie: „Jest to temat potężny, nie tylko bowiem jest pieśnią o morzu, ale i rapsodem namiętności ludzkich: historią dwu braci, którzy pokochali jedną kobietę. Nie trzymaliśmy się ślepo orygi­nału. Raczej skorzystaliśmy z pewnych fragmen­tów dzieła Żeromskiego (a przede wszystkim z pięknego fragmentu o «łodzi podwodnej»), aby na ich tle stworzyć scenariusz, w akcji swej zupełnie oryginalny. Autorem scenariusza jest, naturalnie Anatol Stern. Kierownik muzyczny – Jan Maklakiewicz. Obsada pierwszorzędna: Adam Brodzisz, Kazimierz Junosza-Stępowski i Maria Malicka, któ­ra odśpiewa kilka piosenek. Reżyseruje Czyń­ski. Jego dotychczasowe filmy (Zbrodnia inżyniеrа v. Weissbacha, Człowiek bez rąk) nie były co prawda udane, ale wskazywały na ciekawą indywidualność artystyczną”.

Jak widzimy, udział pisarzów polskich w fil­mach krajowych jest coraz liczniejszy. Odnotuje­my teraz Ferdynanda Goetla, który zadebiutował rok temu przeróbką filmową własnej powieści Z dnia na dzień. Goetlowi powierzono miano­wicie opracowanie scenariuszowe noweli sienkie­wiczowskiej Janko Muzykant. Jest to przeróbka gruntowna: Janko nie umiera, a wyrasta na pięk­nego młodzieńca. Małym Jankiem „sienkiewiczow­skim” będzie Stefek Rogulski, uczeń warszawskiej szkoły baletowej, natomiast Janem „goetlowskim” zostanie Witold Conti, porwany wprost ze studiów muzycznych w paryskim konserwatorium. Jeżeli idzie o tematykę dźwiękową, to będzie Janko Muzykant chyba najbardziej interesującym fil­mem nadchodzącego sezonu. Grają w Janku prócz wymienionych: Maria Malicka, Tekla Trap­szo, Bednarczyk, Krukowski i Dymsza. Stronę muzyczną opracowuje najwybitniejszy polski reży­ser teatralny, Leon Schiller, znakomity znawca muzyki ludowej. Całość realizuje Ryszard Ordyński, dla którego Janko będzie przerwą między dwoma filmami polskimi, nakręconymi w Paryżu.

Jeden z tych filmów (produkcja Paramount) nosi tytuł Głos serca, drugi Śmiech pani Izy^[1], z Zofią Batycką w głównej roli. W bliskim czasie odbędzie się premiera filmu Tajemnica lekarza, realizacji Ordyńskiego, z Solskim, Gorczyńskim i Sawanem w głównych rolach.

Jeszcze bardzo niewyraźnie i nieskonkretyzowane są plany dwóch najwybitniejszych naszych re­żyserów: Józefa Lejtesa i Juliusza Gardana. Po swoim triumfalnym Z dnia na dzień był Lej­tes zajęty przy filmie niemieckim Der Bergführer von Zakopane^[2], ale była to tylko współpraca. Te­raz marzy pewno Lejtes o Janosiku, z myślą zrealizowania tej legendy nosi się on bowiem od dawna. Nic zupełnie ścisłego – nie wiadomo. O Gardanie wiadomo, że bawił przez kilka ty­godni w Berlinie, gdzie studiował najnowsze zdo­bycze techniki dźwiękowej. Podobno wytwórnia Leo-Film, u której Gardan stale jest zatrudniony nabyła od Kiedrzyńskiego prawa filmowe do jego ostatniej powieści Serce na ulicy. W obrazie tym role główne graliby: Zbyszko Sawan i najkulturalniejsza aktorka polskiego ekranu Nora Ney.

Konstanty Meglicki, reżyser bez wyraźnego obli­cza (Ponad śnieg, Magdalena, Halka), pra­cuje nad przeróbką powieści Marii Rodziewiczówny Dewajtis^[3]. Role główne w tym obrazie odegrają: Zorika Szymańska (bohaterka wszystkich filmów Meglickiego), Andrzej Karewicz, Mariusz Maszyń­ski, Wiesław Gawlikowski. Obok tych, znanych już z ekranu aktorów, zadebiutuje w kinie cenio­ny artysta teatrów krakowskich, ostatnio łódzkich, Leopold Zbucki. Pewnym treningiem przygotowaw­czym, który ułatwi mu zmierzenie się z obiektywem, jest udział Zbuckiego w realizowanej obecnie przez Karola Forda krótkometrażówce.

Nie tylko swój Dewajtis ma ujrzeć Rodziewi­czówna w transpozycji filmowej. Stanie się również może jej udziałem ujrzenie swojej Farsy panny Heni^[4], która w kinie nazywałaby się Karierą panny Heni. Ta impreza pozostaje jednak, jak dotąd anonimową. Tyle tylko wiadomo, że… Stern jest autorem scenariusza. Na odtwórczynię roli głównej projektowana jest któraś z gwiazd zagra­nicznych, prawdopodobnie Dina Gralla, lub Anny Ondra.

Oto wszystkie filmy, które się obecnie realizuje lub projektuje. Jest ich bardzo mało. Jeżeli jednak poziom okaże się wysoki, a każdy z poszczegól­nych filmów wniesie ze sobą pewną wartość w nasz mizerny dorobek kinematograficzny – bę­dziemy zadowoleni.

Tref.

^[1] Chodzi o film Kobieta, która się śmieje.
^[2] Polski tytuł: Burza nad Zakopanem.
^[3] Ostatecznie film nie powstał.
^[4] Ostatecznie film nie powstał.

Zdjęcie wprowadzające: Zofia Batycka w filmie Moralność pani Dulskiej (1930). Prawa do zdjęcia: domena publiczna / zasoby FINA.

Polecamy:

Początki polskiego kina dźwiękowego ANKIETA: Moja pierwsza miłość i pierwszy pocałunek Betty Amann w Warszawie „Wiatr od morza”